میدان نبرد خردهفروشی بار دیگر تغییر کرده است. «والمارت» بهتازگی همکاری خود را با اوپن ایآی اعلام کرد تا به خریداران اجازه دهد مستقیما از درون «ChatGPT» محصولات را خریداری کنند. در همین حال، «آمازون» نیز بر پلتفرم هوش مصنوعی محاسباتی خود (Quick Suite) تمرکز کرده و «اتسی» (Etsy) قابلیت پرداخت فوری را معرفی کرده است.
به گفته «فایز مهمود» (Fayez Mohamood)، مدیرعامل «alby by Bluecore»، این تحرکات یک زنگ خطر جدی برای تمام کسبوکارهای تجارت الکترونیک است. او در یادداشتی تحلیلی میگوید: «سوال این است: چه اتفاقی میافتد وقتی مشتریان شما دیگر اصلا به وبسایت شما نیایند؟»
مهمود معتقد است همانطور که ۲۵ سال پیش تجارت الکترونیک، ویترین فروشگاههای فیزیکی را متحول کرد، «عاملهای خرید هوش مصنوعی» (AI shopping agents) نیز امروز همان کار را با وبسایتهای تجارت الکترونیک خواهند کرد: «آنها را حذف نمیکنند، اما اساسا هدف وجودیشان را دگرگون میسازند.»
مشتریان دیگر وبسایت نمیخواهند؛ آنها مکالمه میخواهند
این تحلیل، مبتنی بر بررسی بیش از ۲۰ میلیون مکالمه با عاملهای خرید هوش مصنوعی است که یک الگوی روشن را نشان میدهد: مصرفکنندگان نهتنها در حال آزمایش «تجارت مکالمهمحور» (conversational commerce) هستند، بلکه آن را برای خریدهایی که برایشان اهمیت بیشتری دارد، ترجیح میدهند.
به عنوان مثال، در دسته لوازم الکترونیکی، خریداران ۵۰ درصد بیشتر از دستههای دیگر قبل از خرید سوال میپرسند. زمانی که خردهفروشان از عاملهای هوش مصنوعی برای این محصولات پیچیده استفاده میکنند، شاهد نرخ تعامل ۲۵ درصدی و افزایش نرخ تبدیل (conversion) تا ۱۰ برابر بیشتر از تجربیات وبسایت سنتی هستند.
به گفته مهمود، خریدهای با «نیاز به بررسی بالا» (High-consideration) – همانهایی که بیشترین حاشیه سود را دارند و به بیشترین منابع خدمات مشتری نیاز دارند – در حال حاضر به سمت رابطهای مکالمهمحور در حرکتند.
جدایی «کشف محصول» از «تراکنش»
مهمود به مناظرهای در نشستی با مدیران ارشد برندهایی مانند «Wayfair»، «Lenovo» و «Foot Locker» اشاره میکند. در ابتدا، ۸۲ درصد مدیران حاضر در اتاق از وبسایت به عنوان ابزاری غیرقابل جایگزین دفاع میکردند. اما پس از شنیدن شواهد مربوط به دادههای تعامل، معیارهای تبدیل و تغییر رفتار مصرفکننده، نظرها تغییر کرد و استدلال طرفداران عاملهای هوش مصنوعی پیروز شد.
او نتیجه میگیرد: «هوش مصنوعی اساسا در حال جداسازی دو عملکردی است که وبسایتهای ما همیشه با هم ترکیب میکردند: کشف محصول و انجام تراکنش.»
غولهای فناوری مانند «گوگل» با «Gemini»، «آنتروپیک» (Anthropic) با «Claude» و OpenAI با ChatGPT همگی در حال آزمایش ویژگیهایی هستند که به عاملهای هوش مصنوعی اجازه میدهند تراکنشها را بدون خروج کاربر از پلتفرم انجام دهند. وقتی کاربر بتواند در یک رشته مکالمه تحقیق کند، گزینهها را مقایسه کند، نظرات خلاصه شده را بخواند و خرید را نهایی کند، باز کردن تبهای متعدد و گشتن در فیلترهای محصول به یک «اصطکاک غیر ضروری» تبدیل میشود.
آینده وبسایت: از موتور فروش به ویترین برند
از این منظر، وبسایت شما در آینده همچنان وجود خواهد داشت، اما نه به عنوان موتور اصلی تراکنش. بلکه به «ویترین برند»، «مرکز محتوا» و «مقصدی برای اعتمادسازی» تبدیل خواهد شد. در حالی که خرید واقعی، شامل تحقیق و مقایسه، به طور فزایندهای در محیطهای عامل هوش مصنوعی رخ خواهد داد.
مهمود این لحظه را با سال ۲۰۰۰ مقایسه میکند که «رالف لورن» (Ralph Lauren) ۲۰۰ میلیون دلار در تجارت الکترونیک سرمایهگذاری کرد و بسیاری از رسانهها اینترنت را «یک مد زودگذر» خواندند، اما همان سرمایهگذاری آن برند را «ضد رکود» کرد.
او هشدار میدهد: «امروز، خردهفروشانی که تجارت مکالمهمحور را “هایپ” میدانند، همان درس گرانقیمت را خواهند آموخت. تفاوت اینجاست: پنجره آزمایش و یادگیری کوتاهتر است. هوش مصنوعی سریعتر از وب حرکت میکند.»